| Phần giải nghĩa Địch Nhân Kiệt |
| cửa mận tường đào 𨴦槾墻桃 |
|
|
| đc.<Nho> Địch Nhân Kiệt (607- 700) là tể tướng đời Đường, nổi tiếng chính trực dưới triều võ tắc thiên, ông có công tiến cử nhiều nhân sĩ tài danh đương thời cho triều đình. Môn khách lúc nào cũng chật cửa. Cho nên mới có câu: “Đào lý trong thiên hạ đều ở trong cửa nhà ông.” (天下桃李悉在公門 thiên hạ đào lý tất tại công môn). Lý Bạch trong bài Xuân dạ yến đào lý viên tự có câu: “Anh tài tuấn tú như Tạ Huệ Liên.” (桃李俊秀皆如惠蓮). cửa mận tường đào trỏ nơi tụ họp, chiêu đãi, trọng dụng kẻ sĩ, hay trỏ chốn quan trường nói chung. Trúc mai bạn cũ họp nhau quen, cửa mận tường đào chân ngại chen. (Thuật hứng 46.2). |
| mận đào 槾桃 |
|
|
| dt. cây đào 桃 và cây mận (lí 李), trỏ chốn quan trường. (Mạn thuật 23.2)‖ (Thuật hứng 46.2)‖ Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ, lẩn thẩn làm chi áng mận đào. (Mạn thuật 35.8)‖ (Tự thán 83.5). x. tường đào ngõ mận, Địch Nhân Kiệt, đào lý. |
| tường đào ngõ mận 墙桃午槾 |
|
|
| đc. tể tướng nhà Đường là Địch Nhân Kiệt giỏi tiến cử hiền tài. Có người ca ngợi rằng: “Đào lý trong thiên hạ đều trong cửa nhà ông.” (天下桃李悉在公門矣 thiên hạ đào lý tất tại công môn). Địch Nhân Kiệt mới trả lời: “Tiến cử hiền tài cho nước, chứ có phải cho riêng ta đâu.” (薦賢為國非為私人也 tiến hiền vị quốc bất vị tư nhân) (theo tân đường thư). Ngày tháng kê khoai những sản hằng, tường đào ngõ mận ngại thung thăng. (Mạn thuật 23.2)‖ (Thuật hứng 46.2). x. đào lý, x. đào mận. |
| xem mây nhớ quê 𫀅𩄲汝圭 |
|
|
| đc. Địch Nhân Kiệt đời Đường làm quan ở tinh châu, khi nhớ nhà, bèn lên núi thái hàng, ngoảnh lại nhìn thấy đám mây trắng cuối chân trời, nói với tả hữu rằng: nhà cha mẹ ta ở dưới đám mây trắng ấy [ĐDA 1976: 799]. Nghìn dặm xem mây nhớ quê, chẳng chờ cổi ấn gượng xin về. (Bảo kính 155.1)‖ |
| đào 桃 |
|
|
| dt. trong đào mận, dịch chữ đào lý 桃李 (cây đào và cây mận). Địch Nhân Kiệt (607- 700) tể tướng đời Đường, chính trực không sợ quyền uy, sống dưới thời Võ Tắc Thiên, là người rất giỏi trong việc tiến cử người tài. Cho nên đời sau ca ngợi: “đào lý trong thiên hạ đều ở cửa nhà ông.” (天下桃李悉在公門thiên hạ đào lý tất tại công môn). Lý Bạch trong bài Xuân dạ yến đào lý viên tự có câu: “các hiền sĩ đều tuấn tú như Huệ Liên.” (桃李俊秀皆如惠蓮 Đào lý tuấn tú giai như Huệ Liên). Trúc mai bạn cũ họp nhau quen, Cửa mận tường đào chân ngại chen. (Thuật hứng 46.2)‖ Cửa mận tường đào: ở đây để trỏ chốn triều trung. |
